Soulbound token là gì? Tương lai của xã hội phi tập trung?

Thế giới hiện tại là của big corporation. Thế giới tương lai là của dev.

 

 

Đầu tháng này, Vitalik Buterin và cộng sự xuất bản một nghiên cứu dài 37 trang với nội dung bàn về tương lai của Ethereum, tập trung vào khái niệm "Xã hội phi tập trung", dựa trên nền tảng của công nghệ mới gọi là Soulbound Token.

Ngay khi đọc được cái tweet này, tôi đã dành thời gian nghiên cứu 37 trang tài liệu trên và ngay lập tức bị ấn tượng với nó. Không nói đùa, đây thực sự là một cuộc cách mạng. Trong bài viết này, tôi sẽ chia sẻ suy nghĩ của mình về tiềm năng, tính khả thi và cơ hội phát triển từ nghiên cứu mới này.

Để bắt đầu, tôi sẽ đi theo một hướng tiếp cận từ vấn đề tồn tại, sau đó đến cách mà công nghệ SBTs có thể giải quyết.

Ví dụ 1: Ban tổ chức cuộc thi Rap Việt mở bình chọn qua tin nhắn SMS cho các thí sinh. Thí sinh nào có nhiều sms bình chọn nhất sẽ dành được quyền đi tiếp vào vòng sau. Vấn đề nảy sinh là một người có thể thuê rất nhiều số điện thoại để gửi SMS bình chọn cho thí sinh của mình, làm mất tính công bằng của cuộc thi. Làm thế nào để đảm bảo mỗi người chỉ có thể bình chọn một lần?

Ví dụ 2: Trong một blockchain hoạt động theo cơ chế proof of stake, ai có nhiều coin hơn thì nhận được nhiều phần thưởng hơn. Từ đó dẫn đến người giàu ngày càng giàu hơn, trong khi người nghèo nhận được ít phần thưởng hơn. Làm sao để phân phối đều phần thưởng cho mọi người? Một cách tiếp cận ngây thơ là chia đều phần thưởng cho mỗi ví. Nhưng nếu vậy, ví có nhiều coin có thể tạo ra nhiều ví nhỏ và vẫn nhận được nhiều phần thưởng như lúc đầu, không có gì thay đổi. Liệu có cách nào để đảm bảo các ví tham gia stake là hàng real (người thật, hoặc ít ra có activity thật)?

Ví dụ 3: Một DAO (tổ chức phi tập trung) muốn thực hiện thay đổi nào đó và yêu cầu mọi người tham gia (ví) bình chọn (vote) cho sự thay đổi đó. Cái nào được nhiều vote nhất thì được áp dụng. Quay lại vấn đề 2, một người nào đó nắm trong tay nhiều nguồn lực có thể tạo ra nhiều ví khác nhau và vote cho lựa chọn họ muốn. Làm sao để đảm bảo tính công bằng, ngăn chặn cheat?

Ví dụ 4: Ở thế giới thực, người vay muốn vay tiền từ ngân hàng thì phải có tài sản thế chấp và điểm tín dụng đẹp. Người có credit score càng đẹp thì càng dễ vay tiền, lãi suất lại càng tốt. Ở thế giới DeFI, làm sao để xác định được một ví nào đó có "hồ sơ" đẹp?

Mấu chốt ở đây là tìm ra cách mô tả một con người thực trên blockchain, và các dữ liệu về người đó có thể được xác thực.

"Bản chất con người là tổng hòa những quan hệ xã hội" (C.Mác).

"Con người" được định nghĩa bởi các mối quan hệ của họ với sự vật, sự việc, con người xung quanh họ. Vậy thì chỉ cần mô hình hoá, lưu trữ thông tin các mối quan hệ này là có thể định lượng được một ví có bao nhiêu tính "người".

Và đó là cơ sở để Soulbound Token (SBTs) hoạt động.

SBTslà một token không thể mua/bán/chuyển giao cho người khác và có thể bị thu hồi bởi người cấp token. Hiểu đơn giản SBTs như một loại chứng chỉ, ví dụ:

- Học viện ANND cấp bằng tốt nghiệp cho sinh viên X. Sinh viên X có thể sử dụng bằng tốt nghiệp này để xin việc nhưng không thể bán nó cho người khác (vì trên đó có ghi tên của X, không thể thay đổi thành tên của người khác).

- Các fan của chương trình Rap Việt có thể đến ban tổ chức xin cấp một cái huy hiệu, và có thể sử dụng nó để vote cho thí sinh.

- Sinh viên khi từ khi đi học có thể tham gia nhiều hoạt động, tổ chức và xin cấp chứng chỉ để ghi vào CV khi đi xin việc. Người đã đi làm nhiều năm cũng cập nhật thông tin về các quá trình của họ vào hồ sơ của họ.

- Một nhà khoa học xuất bản một nghiên cứu nào đó, và ghi nó vào danh sách các công trình của bản thân.

- Shopee trao chứng nhận "đã mua hàng" cho các khác hàng đã mua hàng. Người đã mua hàng và không mua hàng khi bình luận về sản phẩm trên shopee sẽ hiển thị nhãn tương ứng, từ đó giúp người mua mới có đánh giá chính xác hơn về sản phẩm.

- Anh Nguyen Van A đã vay tiền từ ngân hàng T và trả lãi đúng hạn. Ngân hàng T nâng điểm tín dụng cho A.

- Công dân của hành tinh Namek được cấp phiếu cử tri để tham gia bầu cử một cách dân chủ, công bằng cho đầy tớ của mình.

Bây giờ thay vì dùng các loại giấy tờ lằng nhằng, thì chúng ta có thể lưu giữ các thông tin trên vào blockchain dưới dạng Soulbound token. Và từ đây chúng ta có khái niệm "Souls".

Souls là một ví nắm giữ nhiều SBTs. Ví dụ, một sinh viên X tốt nghiệp đại học RMIT, sau đó đi làm ở công ty X, là fan của rapper Đen Vâu, đã mua 1 chiếc iPhone 16 của cửa hàng A trên Shopee, từng vay tiền ... vân vân. Bởi vì SBTs không thể chuyển cho người khác nên những thông tin này gắn liền với X, từ đó làm cơ sở để xác định X.

Với tất cả các thông tin trên, vấn đề ban đầu đặt ra có thể được giải quyết dễ dàng bằng các thuật toán lựa chọn.

- ví dụ 1: Những người có chứng chỉ "Fan Rap Việt" thì khi bình chọn sẽ có hệ số ưu tiên cao hơn.

- ví dụ 2: Những ví nào có nhiều SBTs hơn thì nhận được nhiều phần thưởng hơn.

- ví dụ 3: Những ví nào có SBTs liên quan đến DAO mới được tham gia vote. Ví càng có nhiều đóng góp (thể hiện dưới dạng SBTs) thì có hệ số cao hơn.

- ví dụ 4: ví nào có credit score cao hơn thì lãi vay thấp hơn...

Tất nhiên trên đây chỉ là ví dụ đơn giản, thuật toán lựa chọn có thể phức tạp hơn nhiều, tuỳ thuộc vào cách cách triển khai thực tế.

Bằng cách triển khai SBTs, blockchain giờ đây có thể mô hình hoá một con người dựa trên nhiều thuộc tính thay vì chỉ dựa vào vài thông tin như số dư, lịch sử giao dịch.

Sẽ còn nhiều vấn đề với việc triển khai SBTs, nhưng với lợi thế là blockchain dẫn đầu về smartcontract, một khi SBTs được triển khai trên Ethereum chắc chắn sẽ tạo ra trend mới trong thế giới crypto.

Trend mới, cơ hội mới. Bài viết tiếp theo, chúng ta sẽ cùng nhau thảo luận về cơ hội đầu tư, công việc từ trend SBTs.